مکان سازی و مکان سوم؛ عملکرد اجتماعی عرصه عمومی(طراحی محور ساغریسازان رشت)

فضای عمومی به عنوان صحنه نمایش زندگی اجتماعی، فضایی است که زندگی جمعی و روزمره ساکنین را بیان کرده و بر آن تاثیر می گذارد. در واقع رابطه فضای عمومی و محتوای اجتماعی آن یک رابطه دو طرفه است و مردم به عنوان کاربران فضا بر آن تاثیر گذاشته و از آن تاثیر می پذیرند. این در حالی است که امروزه، فضاهای عمومی موجود، متناسب با نیازهای انسان امروز شکل نگرفته، زندگی اجتماعی در آن ها جریان نداشته و نقش آن‏ها صرفاً به ارتباط دهنده بین مقصد ها تقلیل یافته است. عدم وجود جریان زندگی اجتماعی در فضاهای عمومی، باعث جداسازی مردم از محیط و از یکدیگر شده و نتیجه آن ظهور نابسامانی ها در کالبد و ایجاد ناهنجاری‏های اجتماعی در فضای عمومی است. هدف از این پژوهش، بررسی ضرورت وجود مکان های سوم به عنوان فضای تجمع غیررسمی در عرصه های عمومی و نقش آن ها در بهبود عملکرد اجتماعی فضای عمومی است. مهم ترین پرسش در این پژوهش آن است که چگونه و با استفاده از چه راهکارهای طراحی می توان چنین مکانی را ایجاد نموده و زمینه شکل گیری فعالیت و تعامل افراد را در مکان سومی به غیر از خانه (مکان اول) و محل کار (فضای دوم) فراهم ساخت. این پژوهش سعی دارد با استفاده از رویکرد مکان سازی، از طربق تغییرات سریع، تأثیرگذار، قابل لمس و در مقیاس خرد، با ایجاد و تقویت مکان سوم، بین زندگی اجتماعی غیررسمی و قلمرو فضای عمومی ارتباط برقرار کند. در این پژوهش با فرض این که ایجاد و تقویت مکان سوم در فضای عمومی باعث افزایش تعامل اجتماعی میان افراد و بهبود زندگی جمعی می شود، ابتدا با استفاده از شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای، مفاهیم اصلی مورد بررسی قرار گرفته سپس از طریق ایجاد ارتباط بین مفاهیم مطرح شده، چهارچوبی مفهومی جهت خلق مکان های سوم در راستای بهبود عملکرد اجتماعی عرصه عمومی ارائه می شود. بر مبنای چهارچوب حاصل و با استفاده از شیوه تحقیق نمونه موردی، جمع آوری داده های میدانی (داده های برگرفته از پیمایش و مشاهده)، نمونه موردی تحقیق (محله ساغریسازان، خیابان ساغریسازان) منطبق بر فرایند طراحی شهری، مورد شناخت وتحلیل قرار گرفته و نتایج حاصل به صورت سند راهنمای طراحی موضوعی- موضعی (راهنمای طراحی شهری مبتنی بر شکل گیری مکان سوم- محور ساغریسازان) به عنوان محصول نهایی طرح، ارائه می گردد.